Het is dit jaar 25 jaar geleden dat de Bergse kunstenaar Fons Gieles (1924-1995) overleed. In Bergen op Zoom zullen velen hem nog kennen als leraar tekenen en schilderen aan het Mollerlyceum. Gieles en Van Duinkerken hadden opvallende overeenkomsten: beiden kunstenaar met een terugkerend katholiek signatuur in hun werk en allebei maatschappelijk betrokken. Gieles was goed bekend met het werk van Van Duinkerken, waardoor het niet zal verwonderen dat Van Duinkerken zelf enkele malen terugkeert als onderwerp van zijn werk.
Dit gebeurt voor het eerst in 1959 met het schilderij ‘De dood van Jan IV van Glymes op reis naar Spanje 1567’. Dit schilderij is geïnspireerd door Van Duinkerkens gedicht Jan van Glymes, waaruit het volgende citaat:
Te meimaand toog Jan de Vierde van Glymes
Met Montigny samen naar Spanje.
Zijn doodsbericht kwam in de hoog-zomer binnen,
’t Ontroerde de Prins van Oranje,
Zijn bezit werd door Alva gesequestreerd
En daarna door de Staten genomen.
Zijn volk bleef aan Nederland trouw met de trouw,
Waarmee het gehecht is aan Rome.
Twintig jaar later haalt Gieles zijn inspiratie uit Van Duinkerkens Brabantse herinneringen (1964) . Het betreft een passage uit zijn beschrijving van de Sint-Josephstraat in Bergen op Zoom, waar zijn geboortehuis stond:
De oudste jongen van bij-ons-over was koewachter. Ik heb hem om dit vak benijd. Hij droeg, dertien of veertien jaar oud, een donkerblauwe kiel en een zwarte luifelpet. Hij liep met een dunne stok achter de koeien aan, als ze ’s avonds naar de stallen kwamen. Dit was tot daaraan toe, doch hij bezat een koehoorn, waarop hij toeteren kon. Dan riep hij met golvende zangstem, zodra hij met zijn vee de hoek van de Stationsstraat naar de Sint Jozefstraat omsloeg: ‘Loeie, loeie, loeie, daar zijn de koeien, loeie, loeie, la, De koeien zijn daar!’ Op dit signaal gingen de stalpoorten open bij zijn vader, de Nul Verdult, en bij-ons-naast, bij de Trui Franken, want er woonden vijf koeien in onze straat en drie in de Wassenaarstraat.
Gieles gebruikte deze beschrijving voor de lino die hij in 1979 als nieuwjaarswens verzond. Het werk draagt dan ook de titel ‘De koewachter’.
In 1984 volgt ‘De boerenmaaltijd’, waarop een impressie wordt gegeven van de boerenmaaltijd tijdens de vastenavend in Bergen op Zoom. Aan het hof van prins Wannes I (Jan van Giels) zijn verschillende bekende Bergenaren te zien, waaronder Anton van Duinkerken die prominent op tafel zijn rede uitspreekt.
Gieles had ook een eigen blad, getiteld De Vreugdebloem. Het had een katholiek karakter en werd door Gieles zelf geschreven en in een oplage van circa 300 exemplaren verspreid. In de jaren tachtig wijdde Gieles ook in De Vreugdebloem tweemaal een artikel aan Anton van Duinkerken. In 1984 betrof het een stuk over zijn heeroom Dorus, met wie Van Duinkerken een speciale band had en in 1986 schreef hij een artikel over het dagblad De Tijd en Van Duinkerkens redacteurschap daarbij.
De hier getoonde werken zijn terug te vinden op www.fonsgieles.nl. Op deze website zijn ruim 800 werken uit Gieles’ oeuvre samengebracht en (voorzien van een beschrijving) digitaal ontsloten. Ook kunt u er meer lezen over zijn leven als kunstenaar, leraar, ontwerper, activist en gelovige.
Met dank aan Paul Gieles voor informatie over Anton van Duinkerken in het werk van zijn vader en de familie Gieles voor het gebruik van de afbeeldingen.